تهران، خیابان ولیعصر، پایینتر از سه راه جمهوری، کوچه سخنور، ساختمان شماره 117، طبقه 5
021-66709528
سانتریفیوژ آزمایشگاهی قطعهای از تجهیزات آزمایشگاهی است که توسط یک موتور هدایت میشود و نمونههای مایع را با سرعت بالا میچرخاند. بسته به اندازه و ظرفیت نمونه، انواع مختلفی از سانتریفیوژها وجود دارند. سانتریفیوژها یکی از عمومیترین تجهیزات آزمایشگاهی هستند که برای جداسازی ذرات از محلول استفاده میشوند. این ذرات بر اساس اندازه، شکل، چگالی و ویسکوزیته محیط جدا میشوند. فرایند جداسازی به سرعت روتور بستگی دارد.
سانتریفیوژهای آزمایشگاهی امروزه یکی از رایجترین تجهیزات آزمایشگاهی هستند. آنها در هر دو محیط تحقیقاتی و بالینی مورد استفاده قرار میگیرند و میتوان آنها را در آزمایشگاههای متعدد یافت، اما بیشتر در آزمایشگاههای شیمی، بیوشیمی و زیستشناسی مولکولی استفاده میشود. برخی از رایجترین کاربردهای آنها شامل جداسازی، خالصسازی و جداسازی اندامکها، سلولها و اجزای سلولی و همچنین مخلوطهای پیچیدهتر از اسیدهای نوکلئیک، پروتئینها و ویروسها برای بررسی دقیقتر است.
سانتریفیوژها سابقه طولانی دارند. آنها برای اولین بار از اواخر دهه 1800 برای جداکردن خامه از شیر مورد استفاده قرار گرفتند، قابلیتهای آنها (حداکثر نیروی گریزازمرکز) پیشرفت چندانی نداشت تا اینکه پیشرفت در بیوشیمی منجر به تقاضای بعدی برای دستگاههایی با سطوح بالاتر گریزازمرکز شد. این خواستهها، نیاز به جداسازی اجزای سلولی و بعداً افزایش تقاضا در تحقیقات راجع به ویروسها، منجر به پیشرفتهای متعددی در فناوری سانتریفیوژ شد که در نهایت منجر به چیزی شد که ما اکنون به عنوان سانتریفیوژ تجاری میشناسیم.
سانتریفیوژها، مخلوطهای ناهمگن را بر اساس چگالی متفاوت اجزاء به اجزای مختلف خود، مایعات در مایعات، جامدات در مایعات و مایعات در گازها جدا میکنند. یکی از رایجترین کاربردهای سانتریفیوژ جداسازی گلبولهای قرمز و سایر اجزای خون از خون کامل است. یک دستگاه سانتریفیوژ بر اساس اصل تهنشینی کار میکند. تهنشینی به تمایل ذرات معلق برای تهنشین شدن خارج از محیطی که در آن به دام افتادهاند اشاره دارد و در مقابل یک مانع قرار میگیرند. سانتریفیوژ از شتاب گریز از مرکز برای جداکردن ذرات از محلول استفاده میکند.
اگر محلول چگالی بالاتری نسبت به حلال داشته باشد، ذرات در انتهای لوله تهنشین میشوند. اگر محلول چگالی کمتری نسبت به حلال داشته باشد، ذرات در قسمت بالایی لوله شناور میشوند. هر چه اختلاف چگالی بین محلول و حلال بیشتر باشد، ذرات سریعتر حرکت میکنند. اگر چگالی بین این دو ثابت بماند، ذرات در محلول ثابت میمانند. در شرایطی که نیاز به جداسازی ذرات از محلولی است که در آن چگالی تفاوت کمی وجود دارد یا وجود ندارد، سانتریفیوژ بجای تکیه بر گرانش برای انجام کار، نیروی گریز از مرکز برای جداکردن ذرات ایجاد میکند.
دو جزء اساسی برای همه سانتریفیوژها وجود دارد، مجموعه روتور و موتور الکتریکی. مجموعه روتور بخشی از سانتریفیوژ است که حرکت چرخشی تولید شده توسط موتور الکتریکی را منتقل میکند. در مجموعه روتور نگهدارندههای لوله و محور محرک وجود دارد که انرژی را از موتور به نقطه پایانی تبدیل میکند. موتور وسیلهای است که انرژی الکتریکی را به انرژی مکانیکی تبدیل میکند و حرکت چرخشی ایجاد میکند.
همانطور که از نام آن پیداست، اینها از نظر طراحی بسیار جمعوجور هستند و فضایی کمی را روی میز کار اشغال میکند. این سانتریفیوژها همچنین به عنوان سانتریفیوژهای رومیزی شناخته میشوند. این نوع از سانتریفیوژ برای استفاده با لولههای کوچک (تا 2.0 میلیلیتر) مناسب هستند و اغلب در کاربردهای بیولوژیکی استفاده میشوند. برخی از آنها دارای روتور یا آداپتورهای روتور متفاوتی هستند که میتوانند لولههایی با اندازههای مختلف را در خود جای دهند.
میکروسانتریفیوژ برای نگهداری اسیدهای نوکلئیک پلت شده، و برای پلت کردن پروتئینها از محلولها و همچنین میکروفیلتراسیون نمونههای آبی جزئی استفاده میشوند. سانتریفیوژهای رومیزی کوچک دارای حداکثر میدان گریزازمرکز نسبی 3000 تا 7000 برابر نیروی گرانش هستند که به عنوان نیروی گرانشی یا نیروی (g) شناخته میشود. در مقایسه با سایر گزینهها، میکروسانتریفیوژها سرعت نسبتاً کمی دارند و یک سانتریفیوژ همه منظوره هستند و امروزه جزو مقرون به صرفهترین گزینههای موجود هستند.
سانتریفیوژهای یخچالدار برای نمونههایی استفاده میشود که باید در دمای ثابت نگهداری شوند. مهم است که این سانتریفیوژها با حداکثر سرعت کار کنند در حالی که دمای ثابتی دارند. محدوده دمایی سانتریفیوژهای یخچالی بین 20- تا 40- درجه سانتیگراد است که آنها را برای آنالیز DNA، RNA، PCR و آنتی بادیها عالی میکند. محفظههای سانتریفیوژهای یخچالی در صورت نیاز توسط مواد مهروموم میشوند. این سانتریفیوژ را میتوان در پیکربندیهای مختلف مانند سطل چرخش، زاویه ثابت یا هر دو یافت.
سانتریفیوژهای یخچالی با ظرفیت کوچک و بزرگ کاربردهای متفاوتی دارند. آنها معمولاً برای جمعآوری موادی که به سرعت رسوب میکنند؛ مانند سلولهای مخمر و کلروپلاست استفاده میشوند. سانتریفیوژهای یخچالی با ظرفیت بزرگ دارای محفظه روتور یخچالی هستند. این امکان وجود دارد که محفظههای روتور را برای اندازههای دیگر تغییر دهید.
در میان انواع مختلف سانتریفیوژها، این سانتریفیوژها میتوانند نیروی قابل توجهی برای جمعآوری بقایای سلولی، میکروارگانیسمها، اندامکهای سلولی بزرگتر و پروتئینهای رسوب شده توسط سولفات آمونیوم را جمعآوری کنند. مدلهای یخچالدار همچنین میتوانند دارای محفظه روتور یخچالدار باشند.
این سانتریفیوژها میتوانند شتابی تا xg1.000.000 تولید کنند که بسیار زیاد است. با استفاده از اولترا سانتریفیوژها، کاربران میتوانند از تفاوتهای کوچک بین مولکولهایی مانند پروتئینها و اسیدهای نوکلئیک برای جداسازی استفاده کنند. این نوع سانتریفیوژها به دو نوع اولترا سانتریفیوژ آمادهسازی و اولترا سانتریفیوژ تحلیلی طبقهبندی میشوند.
اولترا سانتریفیوژهای آمادهسازی، به حدود xg600.000 میرسد. آنها معمولاً برای جداسازی ذرات بر اساس چگالی، جداسازی ذرات متراکمتر برای جمعآوری و همچنین شفافسازی سوسپانسیونهایی که حاوی ذرات هستند استفاده میشود. اولترا سانتریفیوژ آمادهسازی به جداسازی ماکرومولکولها و عناصر لیپوپروتئین از پلاسما و همچنین انجام پروتونزدایی مایعات فیزیولوژیکی برای مطالعه اسیدهای آمینه کمک میکنند. یک اولترا سانتریفیوژ آمادهسازی را میتوان با انواع مختلفی از روتورها ارائه کرد که نمونههای متعددی را در زوایا و سرعتهای مختلف میچرخاند.
با یک اولترا سانتریفیوژ تحلیلی، سه سیستم نوری برای انتخاب وجود دارد: یک سیستم جذب نور، سیستم Schlieren و سیستم تداخل سنجی Rayleigh. سیستمهای Schlieren و Rayleigh برای تشخیص تغییرات در ضریب شکست محلول استفاده میشوند، درحالیکه یک سیستم جذب نور تغییرات را از طریق جذب نور فرابنفش تشخیص میدهد. این مدلها در حدود xg500.000 کار میکنند.
سانتریفیوژ آزمایشگاهی PRP یا Platelet-Rich Plasma Centrifuge دستگاهی است که برای فرآوری و جداسازی پلاسما غنی از پلاکت در آزمایشگاهها استفاده میشود. PRP یک محصول بیولوژیکی است که از خون فرد خودبخود جدا میشود و شامل غلظت بالای پلاکتها و عوامل رشد است. پلاکتها عوامل رشد مختلفی را به خود جذب میکنند و با تحریک رشد و بهینهسازی فرآیند بهبودی و بازسازی بافتها کمک میکنند. دستگاه سانتریفیوژ PRP به منظور جداسازی و انتخاب پلاکتهای خون و افزایش غلظت آنها از سایر عناصر خون مورد استفاده قرار میگیرد. با استفاده از این دستگاه، فرآیند جداسازی PRP سریع و ایمنتر انجام میشود.
کاربردهای اصلی PRP در حوزه پزشکی و زیبایی عبارتند از:
به طور کلی، دستگاه سانتریفیوژ PRP در آزمایشگاهها برای جداسازی و فرآوری PRP به کار میرود و در حوزههای پزشکی و زیبایی برای تقویت، بازسازی و جوانسازی بافتها مورد استفاده قرار میگیرد.
سانتریفیوژ آزمایشگاهی دیجیتال (Digital Laboratory Centrifuge) دستگاهی است که دارای صفحه نمایش دیجیتالی برای نمایش و کنترل پارامترهای مختلف است. این صفحه نمایش به کاربر امکان میدهد تا سرعت، زمان، دما و دیگر تنظیمات را به صورت دقیق تنظیم کند. دستگاه سانتریفیوژ آزمایشگاهی دیجیتال برای کاربردهای گوناگون در آزمایشگاهها استفاده میشود، از جمله:
با استفاده از دستگاه سانتریفیوژ آزمایشگاهی دیجیتال با ویژگیهای خاص، میتوان لایههای مختلف را جدا کرده و در تحقیقات بیوشیمیایی و بیولوژیکی به تجزیه و تحلیل بیشتری پرداخت.
دستگاه سانتریفیوژ آزمایشگاهی 4 شاخه یک نوع سانتریفیوژ با قابلیت انجام همزمان چهار جداسازی مختلف است. این دستگاه شامل یک موتور، یک هاپ و چهار شاخه است.دستگاه سانتریفیوژ 4 شاخه عملکردی متنوع و کاربردهای مختلفی دارد که عبارتند از:
دستگاه سانتریفیوژ آزمایشگاهی 4 شاخه با قابلیت انجام همزمان چهار جداسازی مختلف، ظرفیت بیشتر و قابلیت استفاده در تحقیقات و آزمایشات متنوع در آزمایشگاهها مورد استفاده قرار میگیرد.
سانتریفیوژ آزمایشگاهی 4 شاخه مدل 504HB یک دستگاه آزمایشگاهی است که برای جداسازی مواد مختلف در نمونههای مایع و جامد استفاده میشود. این دستگاه دارای 4 شاخه برای قرار دادن 4 نمونه به صورت همزمان است و با سرعت چرخش بالا، مواد را به دلیل تفاوت وزنی جدا میکند. این دستگاه در آزمایشگاههای پزشکی، شیمیایی، بیوشیمی، محیط زیست و صنایع غذایی استفاده میشود. این مدل سانتریفیوژ توسط شرکت Eppendorf تولید و عرضه میشود و برای کاربردهای متنوعی استفاده میشود. مشخصات فنی و ویژگیهای این دستگاه شامل:
سانتریفیوژ 24 شاخه آزمایشگاهی مدل 400 HB یک دستگاه آزمایشگاهی است که برای جداسازی مواد مختلف با استفاده از نیروی سانتریفوژ استفاده میشود. این دستگاه شامل 24 شاخه است که به منظور قرار دادن نمونههای آزمایشی در آنها و جداسازی مواد مختلف با سرعت بالا از هم استفاده میشود. این دستگاه برای تحقیقات علمی و آزمایشات مختلف در زمینههای مختلف از جمله بیوشیمی، ژنتیک، فیزیولوژی و داروسازی استفاده میشود.
فراتر از نوع خود سانتریفیوژ، در نظر گرفتن روتور سانتریفیوژ نیز مهم است، زیرا طراحی روتور بر کارهایی که دستگاه میتواند انجام دهد و هزینه تمام شده دستگاه اثر خواهد داشت.
سانتریفیوژ یخچالدار آزمایشگاهی (Refrigerated Laboratory Centrifuge) سانتریفیوژی است که قابلیت کنترل و تنظیم دما را دارد. این دستگاه قادر است در دماهای پایینتر از دمای اتاق (از جمله دماهای یخچالی) به صورت مستمر چرخش کند. این دستگاه دارای سیستم خنک کننده است که اجازه میدهد نمونهها را در دمای کنترل شده، حتی در هنگام چرخش، نگهداری کند. دستگاه سانتریفیوژ آزمایشگاهی یخچالدار برای کاربردهایی که نیاز به حفظ دما برای نمونهها و جلوگیری از تغییرات حرارتی دارند، استفاده میشود. کاربردهای اصلی آن عبارتند از:
با داشتن دستگاه سانتریفیوژ یخچالدار، نمونهها میتوانند در دماهای کنترل شده نگهداری شده و فرآیندهای آزمایشگاهی خود را بهبود بخشید. این دستگاه برای تحقیقات علمی و آزمایشات حساس در زمینههای مختلف مانند زیستشناسی، بیوشیمی، پزشکی و شیمی بسیار ارزشمند است.
سانتریفیوژها میتوانند بر اساس حداکثر سرعت طبقهبندی شوند که به صورت دور در دقیقه (RPM) اندازهگیری میشود. محدوده سرعت از 0 تا 7.500 RPM برای سانتریفیوژهای کم سرعت و 20.000 RPM یا بیشتر برای ظرفیتهای بالاتر است. سرعت روتور سانتریفیوژ اغلب به صورت RCF بر حسب واحد گرانش (xg) برای روشهای مختلف بیان میشود. با این حال، بسیاری از سانتریفیوژها سرعت را به صورت دور در دقیقه (RPM) نشان میدهند که نیاز به تبدیل برای اطمینان از شرایط آزمایشی صحیح دارد. فرمول زیر برای تبدیل RPM به RCF استفاده میشود که در آن R شعاع روتور (cm) و S سرعت (RPM) است:
g = (1.118 x 10-5) R S2
مدلهای زمینی ظرفیت نمونه بیشتری را ارائه میدهند و میتوانند به سرعتهای بالایی دست یابند. سانتریفیوژهای Superspeed میتوانند به حداکثر نیروی g (نیروی گریز از مرکز نسبی، RCF) بیش از xg70.000 دست یابند و اولترا سانتریفیوژهایی که اغلب برای تکه تکه شدن DNA یا RNA استفاده میشوند، میتوانند تا xg1.000.000 را به دست آورند. برای کاربردهای با ظرفیت زیاد و سرعت کم، سانتریفیوژهای کمسرعت که تقریباً xg7.000 میرسند مناسب هستند. مدلهای رومیزی زیادی از جمله مدلهای پرسرعت، میکروسانتریفیوژ، بالینی و … موجود است. مدلهای رومیزی بالینی و سلولی معمولاً با سرعتهای پایینتری کار میکنند و برای کاربردهای تشخیصی و شستشوی باقیمانده گلبولهای قرمز مناسب هستند.
انتخاب سانتریفیوژ مناسب برای کاربرد خاص ضروری است. هنگام خرید سانتریفیوژ، مهم است که به سؤالات زیر توجه کنید:
کارکردن یک سانتریفیوژ نامتعادل ممکن است باعث آسیب قابل توجهی شود و به اپراتور و سایر پرسنل آزمایشگاه آسیب برساند. جرم کل هر لوله باید با دیگر لولهها تا حد امکان نزدیک باشد. این موضوع در سرعتهای روتور بسیار بالا اهمیت فزایندهای پیدا میکند. متعادلکردن تودهها بادقت 0.1 گرم توصیه میشود و مهم است که لولهها را بر اساس جرم و نه حجم متعادل کنید. به عنوان مثال، یک نمونه متشکل از مایعی با چگالی بیشتر یا کمتر از آب با حجم برابر آب را متعادل نکنید.
بسیاری از سانتریفیوژها دارای «خاموش ایمنی» هستند. با این حال، این فقط برق روتور را متوقف میکند، روتور که همچنان به دلیل اینرسی خود برای مدتی میچرخد تا زمانی که در اثر اصطکاک متوقف شود.
کمی لرزش طبیعی است، اما مقادیر بیش از حد آن میتواند به معنای خطر باشد. ابتدا دوباره بررسی کنید که لولهها به درستی متعادل شده باشند. اگر با این کار مشکل حل نشد، سانتریفیوژ را تا زمانی که توسط سازنده یا فروشنده سرویس نشده است، کار نکنید.
چند مرحله ساده میتواند عملکرد صحیح سانتریفیوژ را حفظ کند و خطر آسیب را کاهش دهد.
سانتریفیوژ را به طور مرتب با محلولهای تمیز کننده خنثی (الکل یا ضد عفونی کننده مبتنی بر الکل) تمیز کنید که با یک پارچه نرم روی روتورها و لوازم جانبی استفاده میشود. تمیز کردن روزانه باید شامل بخش داخلی سانتریفیوژ، محفظه روتور و سطوح دارای قطعات الکترونیکی مانند صفحه نمایش لمسی و صفحه کلید باشد. مهم است که از انواع مختلف نمونههای مورد استفاده در سانتریفیوژ و هر محصول یا پروتکل خاصی که برای تمیز کردن لکهها لازم است آگاه باشید.
لولههای سانتریفیوژ، لولههای شیشهای یا پلاستیکی با استحکام بالا و دقیق ساخته شدهاند که دقیقاً در حفرههای روتور قرار میگیرند. ظرفیت آنها ممکن است از 50 میلیلیتر تا ظرفیتهای بسیار کوچکتر مورداستفاده در میکروسانتریفیوژهایی که به طور گسترده در آزمایشگاههای زیستشناسی مولکولی استفاده میشوند، متفاوت باشد. میکروسانتریفیوژها معمولاً دارای لولههای میکروسانتریفیوژ پلاستیکی یکبار مصرف با ظرفیت 250 میکرولیتر تا 2.0 میلیلیتر هستند.
لولههای سانتریفیوژ شیشهای را میتوان با اکثر حلالها استفاده کرد، اما گرانتر هستند. آنها را میتوان؛ مانند سایر ظروف آزمایشگاهی تمیز کرد و با اتوکلاو استریل کرد. خراشهای کوچک ناشی از بیدقتی در حملونقل میتواند باعث شکست تحت نیروهای قوی در طول عملیات چرخش شود. لولههای شیشهای در آستینهای لاستیکی نرم قرار میگیرند تا در حین دویدن از آنها محافظت کنند. لولههای سانتریفیوژ پلاستیکی، قیمت کمتری دارند و با احتیاط میتوانند بهاندازه شیشه بادوام باشند. تمیز کردن کامل آنها دشوار است و معمولاً آنقدر ارزان هستند که یکبار مصرف در نظر گرفته شوند.
“لولههای میکرولیتری” پلاستیکی یکبار مصرف 0.5 تا 2 میلیلیتری معمولاً در میکروسانتریفیوژها استفاده میشود. آنها از یک پلاستیک شفاف انعطافپذیر شبیه پلی اتیلن ساخته شدهاند، به شکل نیمه مخروطی، با درپوشهای آببندی یکپارچه و لولایی هستند. نمونههای بزرگتر با استفاده از بطریهای سانتریفیوژ چرخانده میشوند که ظرفیت آنها بین 250 تا 1000 میلیلیتر است. اگرچه برخی از آنها از شیشه سنگین ساخته شدهاند، بطریهای سانتریفیوژ معمولاً از پلاستیکهای نشکن؛ مانند پلی پروپیلن یا پلی کربنات ساخته میشوند. ممکن است از بستهای آببندی برای اطمینان بیشتر ضد نشت استفاده شود.
قیمت سانتریفیوژ آزمایشگاهی به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
به طور کلی، قیمت سانتریفیوژ آزمایشگاهی بر اساس ویژگیها، کیفیت، قدرت و قابلیتها، برند و دیگر عواملی که فوق ذکر شد، تعیین میشود.