اختراع واحد ساکشن دندانپزشکی و کمپرسورهای هوای دندانی، عملیات دندانپزشکی را متحول کرد. قبلاً بیماران در حالت نشسته عمودی تحت درمان قرار می‌گرفتند که دسترسی به دندان‌ها و بافت لثه در پشت کام را محدود می‌کرد. امروزه یک واحد ساکشن دندانپزشکی، دندانپزشکان را قادر می‌سازد تا بیماران را در حالی که به صورت افقی روی صندلی دندانپزشک دراز کشیده‌اند، درمان کنند. این امر راه را برای توسعه روش‌های دندانپزشکی پیشرفته، ابزارهای دندانپزشکی با فناوری پیشرفته و بهبود کیفیت کار دندانپزشکی در سراسر جهان هموار کرد.
ساکشن دندانپزشکی
در طول درمان‌های دندانپزشکی، آب، بزاق، خون و مواد پرکننده به داخل حفره دهان وارد می‌شود و ممکن است توسط بیمار بیرون ریخته شود. بدون یک واحد ساکشن دندانپزشکی با کیفیت بالا، دندانپزشک و دستیارانش در معرض خطر استنشاق این مواد، همراه با تعداد زیادی میکروارگانیسم موجود در دهان انسان هستند. همچنین بیمار در معرض خطر آسپیراسیون این مواد به داخل ریه‌ها یا خفگی به دلیل تجمع بزاق در طول درمان قرار می‌گیرد.
دستگاه‌های ساکشن دندانپزشکی در مدت زمان کوتاهی مقدار زیادی هوا و بزاق را به داخل خود می‌کشند. آنها معمولاً در طول تمیز کردن دندان، جراحی‌های دهان و درمان‌های زیبایی برای خشک نگه داشتن دندان‌ها و دهان بیماران، در حالیکه دندانپزشک در حال تکمیل درمان است استفاده می‌شود. آنها فشار خلأ ثابتی را حفظ می‌کنند و می‌توانند دارای دهانه‌هایی با اندازه‌های مختلف باشند که بر میزان هوای قابل مکش تأثیر می‌گذارد.
نیاز به وسایل و تجهیزات از دیرباز دغدغه بسیاری، از جمله صنعت پزشکی بوده است. به همین دلیل بشر همیشه به دنبال فراهم کردن وسایل راحتی خود در این حوزه بوده است. به خاطر راحتی بیمار که برای پزشک در اولویت است، پزشک بعد از تزریق داروی بی حسی ساکشن را در دهان بیمار قرار می‌دهد. این داروها مزه تلخی دارند و اکثر بیماران بعد از تزریق داروی بی حسی دوست دارند دهان خود را شست و شو دهند. دستگاه ساکشن، بدون شک یکی از کارآمدترین دستگاه‌ها در انجام عمل طبابت علی الخصوص عمل‌های مربوط به دندانپزشکی است. آنها وظیفه‌ی تخلیه بزاق دهان و دیگر مواد مزاحم داخل دهان بیمار را دارند.
چرا دندانپزشکان از ساکشن استفاده می‌کنند؟
دلایل متعددی برای استفاده از ساکشن وجود دارد که همه آنها برای ایمنی بیمار در طول درمان است. برخی از این موارد عبارتند از:
- پیشگیری از تجمع بزاق و ترشحات: بسیاری از درمان‌ها مانند عملیات زیبایی دندان، به‌منظور ایجاد یک پیوند محکم، نیاز به خشکی دهان دارند. اگر بزاق بیش از حد در دهان وجود داشته باشد، می‌تواند بر قدرت عامل پیوند تأثیر بگذارد.
- محافظت از راه‌های تنفسی: اگر در طول درمان برای بیمار از داروی آرام بخش استفاده شود و بیمار هوشیار نباشد، دستگاه ساکشن می‌تواند از انسداد راه‌های تنفسی بیمار جلوگیری کند.
- جلوگیری از خفگی: وجود اجسام خارجی در دهان می‌تواند باعث تولید بزاق اضافی و ترس از خفگی در زمانی که بیمار روی صندلی درمان نشسته است شود. ساکشن به حذف این بزاق اضافی کمک می‌کند و بیمار احساس راحتی بیشتری خواهد داشت.
- از بین بردن ویروس‌ها و میکروب‌های آئروسل: استفاده از ابزارهایی با حرکت سریع مانند پولیش‌ها می‌تواند بزاق شما را به یک ستون آئروسل تبدیل کند. با استفاده از ساکشن، احتمال انتقال این میکروارگانیسم‌ها به هوا به حداقل می‌رسد.
عملکرد ساکشن دندانپزشکی
ساکشن دندانپزشکی جزء تجهیزات مهم در مراکز دندانپزشکی است. برای شروع هر گونه خدمات دندانپزشکی، ابتدا باید سر ساکشن‌های یکبار مصرف بر روی آن قرار دهید. آنها را به صورت صحیح خم کرده و در ناحیه‌ی مخالف درمان قرار دهید. همچنین سر ساکشن نباید لثه یا زبان را مکش کند.
ضایعات و ترشحات دهان به کجا انتقال می‌یابند؟
آیا بزاق و ترشحات دهان درون ساکشن باقی می‌مانند یا باید آنها را تخلیه کرد؟ سؤالی که ذهن بسیاری از افراد را مشغول کرده است. مکانیسم ساکشن دندانپزشکی به گونه‌ای است که ترشحات و بزاق جمع آوری شده را درون خود نگه نمی‌دار؛. بلکه بزاق و مایعات پس از عبور از مراحلی به شبکه فاضلاب می‌روند. برای انتقال آنها به شبکه فاضلاب، لوله ساکشنی که در دهان بیمار قرار دارد، بزاق و سایر مواد را از دهان بیمار بیرون می‌کشد. سپس جدا کننده‌ها، مایعات و مواد جامد را از یک دیگر جدا می‌کنند. در نهایت، مایعات به درون شبکه فاضلاب راه می‌یابند.
انواع ساکشن دندانپزشکی
دو نوع ساکشن دندانپزشکی در بازار موجود است: ساکشن مرطوب (آبی) و ساکشن خشک (هوا)، که هرکدام بسته به نیازهای مطب دندانپزشکی شما، مزایای خود را دارند.
ساکشن آبی
همان طور که از نام آن پیداست، یونیت ساکشن دندانپزشکی مرطوب یا آبی، از آب برای ایجاد فشار خلأ استفاده می‌کند و مواد زائد را از طریق لوله‌های آسپیراتور به داخل سیستم فاضلاب هدایت می‌کند. یک ساکشن دندانپزشکی با استفاده از یک موتور الکتریکی کار می‌کند که پمپ خلأ را تغذیه می‌کند. این پمپ خلأ، مواد زائد، هوا و آب را از داخل دهان و از طریق لوله‌ای به داخل پمپ می‌کشد که مایعات را از جامدات جدا می‌کند.
همچنین این دستگاه دارای یک دریچه جریان معکوس برای از بین بردن جریان برگشتی و آلودگی احتمالی است. سپس فاضلاب مایع به سمت سیستم فاضلاب فرستاده می‌شود و مواد جامد از فیلتر باکتریایی عبور می‌کنند. واحدهای ساکشن دندانپزشکی آبی بسیار قابل اعتماد هستند. با این حال، آنها نیاز به تمیز کردن و نگهداری کامل دارند تا از تجمع باکتری‌ها و مشکلات بوی احتمالی جلوگیری شود.
ساکشن هوایی
بر خلاف یونیت دندانپزشکی ساکشن آبی، دستگاه ساکشن هوایی از آب برای ایجاد فشار خلأ استفاده نمی‌کند. ساکشن هوایی عملکردی شبیه به جارو برقی دارد. این دستگاه از نیروی گریز از مرکز برای ازبین بردن مواد داخل دهان استفاده می‌کند. یونیت ساکشن دندانپزشکی دارای فیلتر داخلی است تا ضایعات را قبل از رسیدن هوا به پمپ، حذف کند.
ساکشن مرکزی
در ساکشن مرکزی، موتورهای مکنده، مکش بزاق و مایعات را بر عهده دارند. این دستگاه مناسب‌ترین ساکشن برای مراکز دندانپزشکی است که ضمن رفع نیاز، کمترین آلودگی را برای محیط زیست دارد. توانایی و قدرت مکش آنها ثابت و دائم است. دستگاه‌های ساکشن دندانپزشکی برای رسیدن به اصل فشار منفی ثابت و دائم، نیازمند تانک خلاء (جداساز هوا و آب یا سپراتور آب و هوا) با حجم متناسب و یکسان هستند. مهم‌ترین خصوصیت استاندارد ساکشن مرکزی، مجهز بودن به تانک خلاء یکپارچه و مناسب است. ساکشن‌های مرکزی به سه دسته خشک ( dry)، نیمه خشک (semi dry) و مرطوب (wet) تقسیم می‌شوند.
عوامل مهم برای بهبود کارایی ساکشن مرکزی
قدرت مکش مناسب و استاندارد برای ساکشن‌های دندانپزشکی، 6 الی حداکثر 8 اینچ جیوه است. جریان هوای آنها حداقل 7 فوت مربع ( 200 لیتر) در دقیقه است. بنابراین در می‌یابیم، صرف اینکه نوع ساکشن مرکزی برای مراکز دندانپزشکی بهتر است، باید به بسیاری از الزامات و استانداردها دقت کرد؛ لذا، بسیاری از آنها در بازار فاقد استانداردهای لازم هستند.
از مهم‌ترین عواملی که در خرید ساکشن دندانپزشکی باید مورد توجه قرار گیرد عبارتست از:
- برای دسترسی آسان به قطعات و تعمیرات احتمالی در آینده، بتوان به راحتی پوشش آن را جدا کرد.
- اگر امکان نصب دستگاه ساکشن دندانپزشکی پایین‌تر از سطح یونیت وجود ندارد. باید آن را بالاتر از یونیت یا هم سطح با آن قرار داد.
- برای اتصال لوله‌ها به یکدیگر و به دستگاه، نباید از اتصالات زاویه یا اتصالات 90 درجه و کمتر از آن استفاده کرد.
- از فیلترهای آنتی باکتریال استفاده کرد.
- معمولاً برای کاهش هزینه‌ها به ازای هر چند یونیت، یک عدد ساکشن مرکزی به کار می‌رود. بنابراین، برای اتصال لوله ساکشن به یونیت، باید شیر برقی نصب کرد.
تفاوت ساکشن دندانپزشکی با ساکشن جراحی
از تفاوت‌های ساکشن دندانپزشکی (با قدرت کم) و جراحی (با قدرت بالا)، قطر لوله ورودی به تانک خلاء است. در واقع هر چه این قطر کمتر باشد، قدرت مکش بالا می‌رود. حال این سوال پیش می‌آید که آیا بهتر نیست برای افزایش قدرت ساکشن‌های دندانپزشکی، لوله‌های ورودی با قطر کم را انتخاب کرد؟ جواب منفی است. زیرا در این مواقع، افت فشار در طول مسیر اتفاق می‌افتد. عواقب استفاده از لوله ورودی با قطر کم شامل:
- عملکرد ضعیف دستگاه ساکشن
- ایجاد صدای بد و آزار دهنده
با توجه به عواقب بالا، هرگز نباید قطر لوله رابط ساکشن و یونیت را کم یا زیاد کنیم. برای هر نوع ساکشن، از قطرهای استاندارد و تایید شده استفاده کنید.
کاربرد ساکشن دندانپزشکی
دستگاه ساکشن یکی از ضروری‌ترین تجهیزات هر کلینیک دندانپزشکی است. در این بخش به مواردی که از دستگاه ساکشن استفاده می‌شود اشاره می‌کنیم.
دندانپزشکی عمومی
حتی ساده‌ترین روش‌های دندانپزشکی نیاز به استفاده از ساکشن دارد. غدد بزاقی دائماً در حال تولید بزاق هستند و اگر در حین انجام عمل به داخل اوروفارنکس (حلق) تخلیه شود، بزاق بیش از حد می‌تواند تبادل هوا را مختل کند و یا بیمار را خفه کند. استفاده از عوامل بی حس کننده می‌تواند بلع را دشوار کند. بدون ساکشن دندانپزشکی، بیمار ممکن است در معرض خطر انسداد یا هیپوکسی باشد.
کشیدن دندان
هنکام کشیدن دندان، ضربه‌ای به لثه وارد می‌شود که معمولاً باعث خونریزی می‌شود. بدون ساکشن، بیمار ممکن است خون را ببلعد که منجر به حالت تهوع و استفراغ می‌شود. خونریزی بیش از حد نیز مانند بزاق می‌تواند از جریان هوای کافی جلوگیری کند و منجر به هیپوکسی شود. بافت و لخته‌ها باید از دهان خارج شوند تا خطر کمتری بیمار را تهدید کند و همین امر باعث می‌شود ساکشن ضروری باشد. اندازه مناسب کاتتر ساکشن دندانپزشکی نیز در این مواقع حیاتی است. یک کاتتر معمولی با نوک کوچک در از بین بردن اجزای بزرگتر مانند دندان‌ها و لخته‌ها بی اثر خواهد بود. استفاده از ابزار تخلیه در چنین شرایطی بیشترین تأثیر را دارد و از گرفتگی و نیاز به تعویض کاتتر جلوگیری می‌کند.
بیهوشی بیمار
بسیاری از اقدامات دندانپزشکی، به ویژه آنهایی که باعث ایجاد درد بیش از حد می‌شوند، با بیهوشی کامل یا نیمه بیهوشی بیمار انجام می‌شوند. هر زمان که به بیمار آرام بخش تزریق شود، توانایی محافظت مؤثر راه تنفسی خود را از دست می‌دهد. خون، بزاق و بافت می‌تواند به پشت گلو راه یافته و حرکت هوا را مسدود کند و بیمار را در معرض خطر آسپیراسیون قرار دهد.
ساکشن برای امنیت بیمارانی که تحت عمل‌های دندانپزشکی قرار می‌گیرند، حیاتی است. باز بودن راه تنفسی مهم‌ترین جنبه مراقبت از بیمار است و باید در اولویت قرار گیرد. آماده بودن یک دستگاه ساکشن کارآمد، مؤثرترین وسیله برای اطمینان از محافظت از راه تنفسی است.
در انتخاب ساکشن دندانپزشکی به چه مواردی باید دقت کرد؟
ترشحات و بزاق دهان در حین جراحی و درمان، کار دندانپزشک را سخت می‌کند. برای بیرون راندن ترشحات و مایعات از دستگاه‌های ساکشن دندانپزشکی با قدرت مکش بالا و ثابت استفاده می‌کنند. با این وجود برای خرید ساکشن دندانپزشکی، چه نکاتی حائز اهمیت است؟
استاندارد بودن ساکشن دندانپزشکی
برای مراکز دندانپزشکی، دستگاه‌های ساکشن استاندارد مورد نیاز است. استانداردهای دستگاه ساکشن تعیین کننده نوع کارکرد، دوام و ماندگاری، قدرت مکش و توانایی آنها است. با این حال، خرید دستگاه ساکشن غیر استاندارد هیچ مزیتی برای شما ندارد. تهیه آنها نیز ممکن است خیلی زود شما را مجبور به تعویض آن نماید.
قدرت مکش
یک اصل مهم و استاندارد در ساکشن دندانپزشکی، قدرت مکش مناسب است. قدرت مکش مناسب، فشاری منفی، ثابت و دائم است؛ به این معنی که در طول مدت کار با ساکشن، فشار منفی ثابت و هیچ گونه تغییری نکند.
نوع ساکشن دندانپزشکی
از سه نوع ساکشن در مطب‌های دندانپزشکی استفاده می‌کنند. ساکشن آبی، مرکزی و هوایی. در این میان، ساکشن مرکزی به سه نوع دسته بندی شده است. با وجود این که ساکشن‌های مرکزی برای مطب دندانپزشکی از کارکرد عالی و ماندگاری بالایی برخوردار است، اما خرید آنها بسته به نیاز و نظر پزشک است. سایر پارامترها عبارتند از:
- امکان نصب فیلتر و اتصالات مورد نیاز
- مجهز به تانک خلاء برای ایجاد فشار منفی ثابت
- مجهز به سیستم‌های محافظت کننده برای پیشگیری از خطرات احتمالی در محل کار
- بدنه و پوشش مناسب برای پیشگیری از وقوع خطرات احتمالی
قیمت ساکشن دندانپزشکی
عواملی که در تعیین قیمت ساکشن دندانپزشکی نقش دارند، عبارتند از:
- نوع برند
- نوع ساکشن
- اتصالات و قطر لوله ورودی
- امکانات و مشخصات دستگاه ساکشن
- نوع کارکرد و قدرت مکش
- ابعاد و اندازه
- نوسانات بازار
- موتور دستگاه
- حجم مخزن