تهران، خیابان ولیعصر، پایین‌تر از سه راه جمهوری، کوچه سخنور، ساختمان شماره 117، طبقه 5
021-66709528
تهران، خیابان ولیعصر، پایین‌تر از سه راه جمهوری، کوچه سخنور، ساختمان شماره 117، طبقه 5
021-66709528
سی تی اسکن یا مقطع نگاری رایانه‌ای (Computed Tomography) روشی نوین در تصویربرداری پزشکی است که با بهره‌گیری از اشعه ایکس و آشکارسازهای حساس، تصاویر دقیق و لایه‌لایه‌ای از اندام‌های داخلی بدن تهیه می‌کند. این فناوری به پزشکان کمک می‌کند تا ساختارهای داخلی را با دقت بالا مشاهده کرده و بیماری‌ها را به‌موقع تشخیص دهند. دستگاه سی تی اسکن امروزه یکی از پرکاربردترین تجهیزات در مراکز درمانی برای بررسی وضعیت ارگان‌های حیاتی مانند مغز، ریه، کبد و استخوان‌ها محسوب می‌شود.
با افزایش سن جمعیت، رشد بیماری‌های مزمن و افزایش هزینه‌های درمان، استفاده از روش‌های دقیق و سریع در تشخیص بیماری اهمیت بیشتری یافته است. علم رادیولوژی و ابزارهایی مانند دستگاه سی تی اسکن، نقشی اساسی در ارتقای کیفیت مراقبت‌های پزشکی ایفا می‌کنند. بهره‌گیری از این فناوری‌ها، به ویژه در مورد بیماران مسن یا افراد دارای اضافه‌وزن، باعث بهبود تصمیم‌گیری‌های درمانی و کاهش عوارض احتمالی می‌شود.
دستگاه سی تی اسکن (توموگرافی کامپیوتری) یکی از تجهیزات پیشرفته تصویربرداری پزشکی است که برای مشاهده بافت‌های نرم، رگ‌های خونی و استخوان‌ها به کار می‌رود. این روش می‌تواند برای بررسی قسمت‌های مختلفی از بدن از جمله سر و مغز، سینوس‌ها، گوش داخلی، ستون فقرات، قلب، شانه، ریه‌ها، شکم، لگن و زانو مورد استفاده قرار گیرد. استفاده از دستگاه سی تی اسکن به پزشکان کمک می‌کند تا بیماری‌ها و آسیب‌های داخلی را با دقت بالاتری تشخیص دهند.
در این فناوری از پرتو باریکی از اشعه ایکس استفاده می‌شود که به‌صورت چرخشی دور یک ناحیه از بدن حرکت می‌کند و تصاویر متعددی از زوایای مختلف تهیه می‌نماید. این تصاویر توسط کامپیوتر بازسازی شده و به‌صورت مقاطع لایه‌لایه نمایش داده می‌شوند؛ مانند برش‌های نازکی از یک قرص نان. با کنار هم قرار دادن این تصاویر، نمایی دقیق و چندبعدی از اندام‌ها یا بافت‌های داخلی ایجاد می‌شود. این قابلیت به‌ویژه در برنامه‌ریزی جراحی‌ها، بررسی تومورها و ارزیابی دقیق آسیب‌ها بسیار کاربردی است.
دستگاه‌های سی تی اسکن انواع مختلفی دارند که بر اساس تعداد ردیف‌های آشکارساز (Detector Rows) و تکنولوژی تصویربرداری تقسیم‌بندی می‌شوند. رایج‌ترین آن‌ها شامل سی تی اسکن تک‌ردیفه، چندردیفه (Multi-slice) و سی تی اسکن اسپیرال یا مارپیچی هستند. مدل‌های پیشرفته‌تر مانند سی تی اسکن 64، 128 یا حتی 256 اسلایسی تصاویر بسیار دقیق‌تری ارائه می‌دهند. هر نوع بسته به دقت، سرعت و نیاز تشخیصی، در مواردی مانند بررسی مغز، قلب، ریه، شکستگی استخوان و تشخیص تومورها کاربرد دارد. در ادامه انواع دستگاه سی تی اسکن را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
سی‌تی‌اسکن به‌عنوان روشی دقیق برای تشخیص بیماری‌ها و ارزیابی آسیب‌های داخلی بدن کاربرد فراوان دارد. این فناوری قادر است عفونت‌ها، مشکلات عضلانی، شکستگی استخوان و تومورها را به‌خوبی نشان دهد و همچنین رگ‌های خونی و محل خونریزی‌های داخلی را مشخص کند. سی‌تی‌اسکن در راهنمایی جراحی‌ها و بیوپسی‌ها و همچنین نظارت بر روند درمان بیماری‌هایی مانند سرطان و مشکلات قلبی بسیار مؤثر است.
این روش تصویربرداری نسبت به رادیولوژی معمولی، تصاویر با دقت و جزئیات بیشتری ارائه می‌دهد. سی‌تی‌اسکن کم‌تهاجمی و بی‌خطر است و به پزشکان امکان می‌دهد بدون جراحی، ساختارهای داخلی بدن را به‌طور کامل بررسی کنند. این فناوری به‌ویژه در تشخیص سریع و دقیق بیماری‌ها و برنامه‌ریزی درمان‌های پزشکی نقش مهمی ایفا می‌کند و به بهبود کیفیت مراقبت‌های درمانی کمک می‌کند.
قبل از انجام سی تی اسکن از بیمارخواسته می‌شود که لباس بیمارستان را پوشیده و هر گونه جسم فلزی را از بدن خود دور کند. فلز می‌تواند با نتایج سی تی اسکن تداخل داشته باشد. این اقلام شامل جواهرات، عینک و دندان مصنوعی است. سپس بیمار روی تخت دستگاه سی تی اسکن دراز کشیده و به آرامی به داخل اسکنر هدایت می‌شود. دستگاه اشعه ایکس به دور بیمار می چرخد. هر چرخش تصاویر متعددی از نقاط مختلف بدن ایجاد می‌کند. به طور کلی ممکن است این پروسه 20 دقیقه تا یک ساعت طول بکشد.
بسیار مهم است که در حین گرفتن تصاویر CT، بیمار ثابت باشد زیرا حرکت می‌تواند منجر به تار شدن تصاویر شود. ممکن است پزشک از فرد بخواهد که در طول آزمایش، برای مدت کوتاهی نفس خود را حبس کند تا از بالا و پایین رفتن قفسه سینه جلوگیری شود. اگر کودک خردسال نیاز به سی تی اسکن داشته باشد، پزشک از یک آرام بخش برای جلوگیری از حرکت کودک استفاده می کند. پس از پایان سی تی اسکن، تصاویر برای معاینه به رادیولوژیست ارسال می شود. دستگاه نگاتسکوپ به متخصصان رادیولوژی در بررسی تصاویر کمک شایانی می‌کند.
پزشک ممکن است رنگ مخصوصی با نام حاجب یا کنتراست به بیمار بدهد تا به ساختارهای داخلی کمک کند که در تصاویر به صورت واضح‌تری نمایش داده شوند. ماده کنتراست عبور اشعه ایکس را مسدود می‌کند و بر روی تصاویر به صورت سفید قابل رویت است. این ماده امکان نمایش روده‌ها، رگ‌های خونی یا دیگر ساختارهای ناحیه مورد نظر را بیشتر می‌کند. بسته به قسمتی از بدن که باید مورد بررسی قرار بگیرد، ممکن است نیاز به مایعی حاوی کنتراست باشد که توسط فرد نوشیده شود و یا به صورت تزریقی به بدن بیمار منتقل شوند. همچنین در مواردی از طریق رکتوم به صورت تنقیه اعمال می‌شود. در صورت نیاز به استفاده از حاجب بیمار باید در حالت ناشتا دارو را دریافت نماید.
در سی تی اسکن، قسمت‌های متراکم مانند استخوان به راحتی قابل مشاهده هستند. اما بافت‌های نرم ظاهر نمی‌شوند. این بافت‌ها ممکن است در تصویر ضعیف به نظر برسند. لذا برای اینکه به وضوح ظاهر شوند، ممکن است به رنگ خاصی به نام ماده حاجب نیاز داشته باشید. این مواد اشعه ایکس را مسدود می‌کنند و در اسکن سفید به نظر می‌رسند و رگ‌های خونی، اندام‌ها یا سایر ساختارها را برجسته می‌کنند.
ماده کنتراست در سی‌تی‌اسکن به‌منظور افزایش وضوح تصاویر و تفکیک بهتر ساختارهای داخلی بدن استفاده می‌شود. معمولاً این ماده به صورت خوراکی، وریدی یا گاهی از طریق سایر راه‌ها مانند مثانه تزریق می‌شود. قبل از استفاده، پزشک وضعیت سلامتی بیمار را بررسی می‌کند تا از بروز حساسیت یا عوارض جانبی جلوگیری شود. پس از تزریق، ماده کنتراست باعث می‌شود رگ‌ها، اندام‌ها و بافت‌ها واضح‌تر دیده شوند و تشخیص دقیق‌تر امکان‌پذیر شود.
خطرات بسیار کمی در ارتباط با سی تی اسکن وجود دارد. اگرچه دستگاه سی تی اسکن شما را در معرض تشعشعات بیشتری نسبت به اشعه ایکس معمولی قرار می‌دهد؛ اما اگر فقط یک اسکن انجام دهید، خطر سرطان ناشی از تابش بسیار کم است. در صورت انجام چندین عکس با اشعه ایکس یا سی تی اسکن، خطر ابتلا به سرطان در طول زمان افزایش می‌یابد. در کودکانی که سی تی اسکن دریافت می‌کنند، به ویژه در قفسه سینه و شکم خطر ابتلا به سرطان بیشتر است.
برخی افراد نسبت به ماده حاجب واکنش آلرژیک دارند. بیشتر مواد حاجب حاوی ید هستند. در صورتی که بیمار سابقه حساسیت به ید را داشته باشد باید به پزشک اطلاع دهد، تا در صورت نیاز داروهای ضد حساسیت قبل از تصویر برداری با دستگاه سی تی اسکن تجویز شود. اگرچه امکان آسیب سی تی اسکن در زنان باردار کم است اما ممکن است به تشخیص پزشک دستگاه‌های دیگری مانند دستگاه سونوگرافی یا دستگاه ام ار ای را برای به حداقل رساندن خطر توصیه کند.
شرکت زیمنس آلمان یکی از شرکت‌های پیشرو در زمینه تولید تجهیزات پزشکی است. یکی از جدیدترین دستگاه‌های تولیدی این شرکت، دستگاه سی تی اسکن سه بعدی با برند SOMATOM Force است. این دستگاه قادر به ارائه تصاویر بسیار با کیفیت بوده و پزشکان با استفاده از تصاویر ارائه شده توسط این دستگاه، قادر به تشخیص و درمان بیماران هستند. نمونه از تصاویر گرفته شده توسط دستگاه سی تی اسکن سه بعدی شرکت زیمنس در شکل زیر به تصویر کشیده شده است:
برای خرید دستگاه سی تی اسکن باید میان نیاز واقعی و امکانات مورد نظر تعادل برقرار کرد تا انتخابی مناسب با بودجه و شرایط کلینیکی انجام شود. از جمله فاکتورهای مهم می‌توان به توان عملکرد دستگاه، نواحی مورد تصویربرداری، حجم روزانه بیماران، فضای نصب و الزامات قانونی اشاره کرد. انتخاب دستگاه مناسب باید با مشاوره رادیولوژیست انجام شود. همچنین بررسی مواردی مانند شرکت سازنده، تعداد برش‌ها، سرعت پردازش تصویر، نرم‌افزارهای همراه و خدمات پس از فروش ضروری است.
قیمت دستگاه سی‌تی‌اسکن از مهم‌ترین دغدغه‌های خریداران است و به عوامل متعددی بستگی دارد. یکی از مهم‌ترین فاکتورها، تعداد برش‌ها (Slice) در هر چرخش گنتری است که مستقیماً بر کیفیت تصویر و کاربردهای دستگاه اثر می‌گذارد. برند دستگاه، وضعیت لوله اشعه، نوع تخت، تجهیزات جانبی، سرعت بازسازی تصاویر و ویژگی‌های نرم‌افزاری نیز از عوامل تعیین‌کننده قیمت هستند. دستگاه‌های کارکرده معمولاً ۵۰ تا ۸۰ درصد و مدل‌های بازسازی‌شده حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد ارزان‌تر از نمونه‌های نو هستند.
