تهران، خیابان ولیعصر، پایین‌تر از سه راه جمهوری، کوچه سخنور، ساختمان شماره 117، طبقه 5
021-66709528
تهران، خیابان ولیعصر، پایین‌تر از سه راه جمهوری، کوچه سخنور، ساختمان شماره 117، طبقه 5
021-66709528
آندوسکوپی یا درون‌بینی روشی برای بررسی اندام‌های داخلی بدن با استفاده از ابزاری به نام آندوسکوپ است. اولین دستگاه آندوسکوپی در سال ۱۸۰۶ طراحی شد. آندوسکوپ یک لوله بلند، نازک و منعطف است که در انتهای آن نور و دوربین قرار دارد. آندوسکوپ‌ها را می‌توان از طریق دهان و پایین گلو یا از قسمت تحتانی وارد بدن کرد. دستگاه به طور مستقیم وارد بدن شده و این امکان را فراهم می‌آورد که تیم پزشکی اندام و یا عضو داخلی موردنظر را روی صفحه مانیتور مشاهده کنند. علاوه بر تصویربرداری می‌توان از آندوسکوپ برای انجام کارهای دیگر از جمله نمونه‌برداری و جراحی جزئی استفاده کرد.
دلایل اصلی آندوسکوپی بررسی، تأیید و درمان بافت و عضو داخلی است. از آندوسکوپی می‌توان برای برداشتن تومورها یا پولیپ‌ها از دستگاه گوارش استفاده کرد. همان‌طور که اشاره شد آندوسکوپ‌ها کمی تهاجمی هستند و می‌توانند در منافذ بدن مانند دهان یا مقعد قرار گیرند. در روش‌های دیگر می‌توان آن را از طریق ایجاد برش‌های کوچک در بدن، به‌عنوان مثال در لگن یا شکم وارد بدن نمود.
آندوسکوپی مدرن به دلیل خطرات کم، ارائه تصویر دقیق و سریع در بسیاری از زمینه‌های پزشکی بسیار مفید است. امروزه ده‌ها میلیون آزمایش مطمئن آندوسکوپی هرسال انجام می‌شود. در این صفحه برخی از انواع آندوسکوپی، چرایی و نحوه انجام آن، روش کلی و هرگونه خطر احتمالی را توضیح خواهیم داد.
گاهی اوقات، آندوسکوپی را با روش دیگری مانند اسکن اولتراسوند ترکیب می‌کنند. همچنین می‌توان از آن برای قراردادن پروب اولتراسوند در نزدیکی اندام‌هایی که تصویربرداری آنها دشوار است، مانند پانکراس استفاده کرد.
انواع مختلفی از آندوسکوپی وجود دارد که به پزشک اجازه می‌دهد قسمت‌های مختلف بدن را ببیند، مانند:
یک آندوسکوپ استاندارد از بخش‌های زیر تشکیل شده است:
روش‌های تشخیصی با آندوسکوپی معمولی شامل جمع‌آوری نمونه سلولی و بافتی با برس یا فورسپس بیوپسی است. چندین نوع مختلف آندوسکوپ عملکردهای تشخیصی و درمانی بیشتری را ارائه می‌دهند. آندوسکوپ‌های مجهز به اولتراسوند می‌توانند جریان خون را ارزیابی کنند یا از ضایعات مخاطی، زیر مخاطی یا خارج مجرا تصویربرداری کنند. سونوگرافی آندوسکوپی می‌تواند اطلاعاتی (به‌عنوان‌مثال، عمق و وسعت ضایعات) را ارائه دهد که از طریق آندوسکوپی معمولی در دسترس نیست. همچنین آسپیراسیون با سوزن نازک ضایعات داخل مجرا و خارج مجرا می‌تواند با هدایت سونوگرافی آندوسکوپی انجام شود. آندوسکوپ‌های معمولی نمی‌توانند تمام قسمت‌های روده کوچک را تصویر کنند. در انتروسکوپی فشاری از یک آندوسکوپ طولانی‌تر استفاده می‌شود که می‌توان آن را به‌صورت دستی به داخل دوازدهه دیستال یا ژژونوم پروگزیمال برد.
این روش ارزیابی بیشتری از روده کوچک را فراتر از آنتروسکوپی فشاری ارائه می‌دهد. از یک آندوسکوپ با یک یا دو بالون بادی که به لوله‌ای روی آندوسکوپ نصب شده است استفاده می‌کند. هنگامی که آندوسکوپ تا دورترین فاصله ممکن پیش می‌رود، بالون باد شده و به مخاط روده متصل می‌شود. عقب کشیدن بالون باد شده، روده کوچک را مانند یک آستین روی لوله می‌کشد، بنابراین روده کوچک را کوتاه و صاف می‌کند و امکان پیشرفت بیشتر آندوسکوپ را فراهم می‌کند. انتروسکوپی با کمک بالون را می‌توان به‌صورت آنتروگراد (دم) یا رتروگراد (سفالاد) انجام داد که امکان معاینه و مداخله درمانی بالقوه کل روده کوچک را فراهم می‌کند.
غربالگری کولونوسکوپی برای بیماران در معرض خطر بالای سرطان روده بزرگ و برای همه افراد بالای 50 سال توصیه می‌شود. اخیراً، برخی گروه‌ها از کاهش سن غربالگری سرطان کولورکتال به 45 سال در پاسخ به افزایش بروز زودرس (سن کمتر از 50 سال) کولورکتال حمایت کرده‌اند. کولونوسکوپی باید هر 10 سال برای بیمارانی که هیچ فاکتور خطر یا سابقه پولیپ ندارند و در صورت یافتن پولیپ در فواصل زمانی زودتر انجام شود.
در طی یک آزمایش آندوسکوپی فوقانی، از شما خواسته می‌شود که روی یک میز به پشت یا به پهلو دراز بکشید. همان‌طور که آزمایش در حال انجام است، مانیتورهای نشان‌دهنده علائم حیاتی به بدن شما متصل می‌شوند. این به تیم پزشکی شما اجازه می‌دهد تا تنفس، فشارخون و ضربان قلب شما را کنترل کنند. ممکن است یک داروی آرام‌بخش دریافت کنید. این دارو از طریق ورید ساعد، به شما کمک می‌کند تا در طول آندوسکوپی آرام باشید. ممکن است یک ماده بی‌حس‌کننده در دهان شما اسپری شود. این دارو گلوی شما را در آماده‌سازی برای قراردادن لوله دستگاه آندوسکوپی بی حس می‌کند. معمولاً از فرد خواسته می‌شود که از محافظ دهان پلاستیکی استفاده کند تا دهان خود را باز نگه دارد.
سپس آندوسکوپ در دهان شما قرار می‌گیرد و پزشک از شما می‌خواهد که با عبور آندوسکوپ از گلویتان، آب دهان را قورت دهید. ممکن است مقداری فشار در گلو احساس کنید، اما نباید احساس درد کنید. پس از عبور آندوسکوپ از گلو، شما نمی‌توانید صحبت کنید. آندوسکوپ در تنفس شما اختلال ایجاد نمی‌کند. هنگامی که پزشک آندوسکوپ را از مری شما عبور می‌دهد، یک دوربین کوچک در نوک آندوسکوپ تصاویر را به یک مانیتور منتقل می‌کند. پزشک شما این مانیتور را تماشا می‌کند تا به دنبال ناهنجاری در دستگاه گوارش فوقانی شما باشد. اگر ناهنجاری‌هایی در دستگاه گوارش شما یافت شود، پزشک ممکن است تصاویری را برای معاینه بعدی ضبط کند.
گاهی نیاز است تا فشار هوای ملایم به مری شما وارد شود تا حجم دستگاه گوارش شما بیشتر شود. این به آندوسکوپ اجازه می‌دهد تا آزادانه حرکت کند و به پزشک شما اجازه می‌دهد تا به‌راحتی لایه‌های دیواره دستگاه گوارش شما را بررسی کند. هوای اضافه شده می‌تواند باعث احساس فشار در ناحیه شکمی شما شود. پزشک ابزارهای جراحی مخصوصی را برای جمع‌آوری نمونه بافت یا برداشتن پولیپ از طریق آندوسکوپ عبور می‌دهد و از طریق مانیتور ابزار موردنظر را هدایت می‌کند.
زمانی که پزشک معاینه را تمام کرد، آندوسکوپ به‌آرامی از طریق دهان جمع می‌شود. آندوسکوپی معمولاً ۱۵ تا ۳۰ دقیقه بسته به شرایط شما طول می‌کشد.
موارد منع مطلق آندوسکوپی عبارتند از:
موارد منع نسبی شامل همکاری ضعیف بیمار، کما (مگر اینکه بیمار لوله‌گذاری شده باشد) و آریتمی قلبی یا ایسکمی اخیر میوکارد است.
بیمارانی که داروهای ضدانعقاد یا داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مزمن مصرف می‌کنند، می‌توانند با خیال راحت تحت آندوسکوپی تشخیصی قرار گیرند. بااین‌حال، اگر احتمال انجام بیوپسی یا فتوکوآگولاسیون وجود داشته باشد، داروهای ضدانعقاد باید برای یک فاصله زمانی مناسب قبل از عمل قطع شوند. داروهای خوراکی حاوی آهن باید 4 تا 5 روز قبل از کولونوسکوپی قطع شود، زیرا برخی از سبزیجات سبزرنگ با آهن تداخل می‌کنند و باقی‌مانده چسبناکی را تشکیل می‌دهند که با آماده‌سازی روده به‌سختی حذف می‌شود و در تصویربرداری اختلال ایجاد می‌کند.
انجمن آمریکایی آندوسکوپی گوارشی توصیه می‌کند که قبل از انجام هرگونه عمل گوارشی، در بیمارانی که پیوند عروق مصنوعی یا سایر دستگاه‌های قلبی عروقی غیر دریچه‌ای دارند (مثلاً دستگاه‌های الکترونیکی قابل کاشت) یا برای بیمارانی که پروتز ارتوپدی دارند، از درمان با آنتی‌بیوتیک جلوگیری شود. بااین‌حال، آنتی‌بیوتیک‌ها قبل از قراردادن لوله گاستروستومی آندوسکوپی از راه پوست (PEG) برای جلوگیری از عفونت محل استفاده می‌شود و ممکن است قبل از کولونوسکوپی برای بیماران دیالیز صفاقی مفید باشد.
آماده‌سازی معمول برای آندوسکوپی شامل عدم وجود مواد جامد برای 8 ساعت و بدون مایعات برای 2 تا 4 ساعت قبل از عمل است. علاوه بر این، کولونوسکوپی نیاز به پاک‌سازی روده بزرگ دارد. رژیم‌های مختلفی ممکن است مورداستفاده قرار گیرد، اما همه آنها معمولاً شامل یک رژیم با مایعات کامل یا شفاف به مدت 24 تا 48 ساعت و نوعی ملین، با یا بدون تنقیه هستند. معمولاً از فرآورده‌های پاک‌سازی روده با استفاده از حجم بالایی از مایع حاوی الکترولیت استفاده می‌شود.
فرآورده‌ها در حجم‌های مختلف (از 2 تا 4 لیتر) موجود هستند و درجات اثربخشی متفاوتی دارند. فرآورده‌ها به‌صورت دوز تقسیم‌شده، مصرف نیمی از حجم در روز قبل از عمل و نیمی از حجم در روز عمل، انطباق بیمار، کیفیت معاینه و میزان تشخیص آدنوم را بهبود می‌بخشد. به بیمارانی که نمی‌توانند این داروها را تحمل کنند ممکن است سیترات منیزیم، فسفات سدیم، پلی‌اتیلن گلیکول، لاکتولوز یا سایر ملین‌ها داده شود. تنقیه را می‌توان با فسفات سدیم یا آب لوله‌کشی انجام داد. در بیماران مبتلا به نارسایی کلیه نباید از داروهای فسفات استفاده شود.
آندوسکوپی یک روش بسیار ایمن است. عوارض نادر عبارت‌اند از:
در صورت مشاهده هر یک از این علائم فوراً با پزشک خود تماس بگیرید یا به اورژانس مراجعه کنید.
اکثر آندوسکوپی‌ها روش‌های سرپایی هستند. یعنی می‌توانید همان روز به خانه بروید. پزشک شما زخم‌های ایجاد شده با برش را با بخیه می‌بندد و بلافاصله پس از عمل آنها را به‌درستی پانسمان می‌کند. پزشک دستورالعمل‌هایی را در مورد نحوه مراقبت از این زخم به شما می‌دهد.
پس از آن، احتمالاً باید یک تا دو ساعت در بیمارستان منتظر بمانید تا اثرات آرام‌بخش از بین برود. هنگامی که به خانه آمدید، باید برنامه‌ریزی کنید که بقیه روز را به استراحت بگذرانید. برخی از روش‌ها ممکن است شما را کمی ناراحت کنند. ممکن است به مدتی نیاز داشته باشید تا بتوانید کارهای روزانه خود را انجام دهید. به‌عنوان‌مثال، پس از آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی، ممکن است گلودرد داشته باشید و برای چند روز نیاز به خوردن غذاهای نرم داشته باشید. ممکن است پس از سیستوسکوپی برای معاینه مثانه، خون در ادرارتان وجود داشته باشد. این باید ظرف ۲۴ ساعت از بین برود، اما در صورت تداوم باید با پزشک خود تماس بگیرید.
اگر پزشک شما به رشد سرطانی مشکوک باشد، در طول آندوسکوپی شما بیوپسی را انجام خواهد داد. نتایج چند روز طول می می‌کشد. پزشک شما نتایج را پس از دریافت آنها از آزمایشگاه با شما در میان خواهد گذاشت.
امروزه بازار خدمات پزشکی به‌سرعت در حال گسترش است و آندوسکوپی که بخش مهمی از آن است، تفاوتی ندارد. آندوسکوپی از اواسط قرن گذشته به بخش جدایی‌ناپذیر شاخه‌های مختلف پزشکی مانند گوارش، ریه، زنان، اورولوژی، گوش و حلق و بینی، جراحی و غیره تبدیل شده است. تجهیزات آندوسکوپی امکانات گسترده‌ای را برای تشخیص بیماری‌های مختلف، غربالگری راحت و دست‌کاری‌های پزشکی کم تهاجمی مؤثر باز می‌کند. بسیاری از مطالعات نشان داده‌اند که جراحی‌های انجام شده با استفاده از تجهیزات آندوسکوپی تأثیر درمانی بسیار مثبتی دارد و خطر عوارض را به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌دهد.
آندوسکوپ‌های سفت‌وسخت که به نوبه خود به دو گروه بزرگ تقسیم می‌شوند: آندوسکوپ‌های مناسب که از طریق منافذ طبیعی وارد بدن می‌شوند و لاپاراسکوپ‌ها که از طریق برش‌ها وارد بدن می‌شوند. این دستگاهها شبیه لوله‌های فلزی کوتاهی هستند که مجهز به منبع نور و دستگاه ذره‌بین هستند. چنین آندوسکوپی به طور گسترده در اورولوژی، زنان، گوش و حلق و بینی و جراحی عمومی استفاده می‌شود. آندوسکوپ‌های سخت قدیمی‌ترین نوع موجود در بازار هستند. آنها در اکثر کاربردهای آندوسکوپی جراحی استفاده می‌شوند و آندوسکوپیست ها را قادر می‌سازند تا سطح اندام‌ها را تجسم کنند.
آندوسکوپ‌های انعطاف‌پذیر می‌توانند به انتهایی‌ترین قسمت‌های بدن انسان برسند، به‌این‌ترتیب ارزش تشخیصی بسیار مهمی دارند، به‌ویژه در گوارش، ریه و زنان. دو گروه اصلی از آندوسکوپ‌های انعطاف‌پذیر وجود دارد – آندوسکوپ‌های فیبری و آندوسکوپ‌های ویدئویی. آندوسکوپ‌های فیبری از نظر ساخت ساده‌تر هستند و بیشتر به‌عنوان دستگاه‌های رصدی استفاده می‌شوند. آندوسکوپ‌های ویدئویی مجهز به دوربین فیلم‌برداری، کانال ابزار وسیع و همچنین سیستم‌های تأمین آب‌وهوا، دستگاه‌های ایده آلی برای دست‌کاری‌های جراحی در حفره مورد بررسی هستند.
برای انتخاب درست، مهم است که به‌وضوح درک کنید که دستگاه برای چه چیزی استفاده خواهد شد. لازم است انواع عملیاتی که قرار است انجام شوند – تشخیصی یا درمانی و همچنین نواحی بدن که قرار است مورد بررسی قرار گیرند، مشخص شوند.
